Oyun geliştirme işlemi özünde bir yazılım geliştirme işlemidir. Tek farkı, işlem sonunda sıkıcı bir muhasebe programı yerine elinizde saatlerinizi harcayacağınız eğlenceli bir aktivite ortaya çıkmasıdır. Bu yazılımlar oyun geliştiricileri tarafından ele alınır ki bu kavram tek bir kişiyi içine alabileceği gibi yüzlerce kişiden oluşan bir takımı da kapsayabilir.
Oyun yapımı temelinde aynı maddelerden oluşurken bu sektörde iki çeşit bulunmaktadır. Yayıncıların yayımladığı oyunlar ve bağımsız oyunlar.
Yayıncıların yayımladığı mainstream, yani kabaca esas oyun, popüler oyunları zaten aşağıda detaylı olarak inceleyeceğimiz için şimdilik bu tarafı bir kenara bırakırsak bağımsız oyunlar, sizin evde tek başınıza yapabileceğiniz, çok fazla maliyeti olmayan ve belki üç dört günde bitirebilirsiniz. Eskiden beri süre gelen bağımsız oyun sevdası son yıllarda oldukça yaygınlaştı ve gerçekten nitelikli bağımsız oyunlar yapılmaya başlandı. Hem kolay oluşu hem de bu anlamda birçok oyuncunun yoğun ilgisi, bağımsız oyunların gelişmesine büyük bir ivme kazandırdı.
Ben çok küçükken…
1960’lı yıllara dayanan oyun geliştirme işlemi o zamanlarda çok büyük bilgisayarlara ihtiyaç duyduğundan ve halka yayımlanamadığından dolayı böyle bir teknoloji neredeyse hiç kimse tarafından bilinmiyordu. 1970’lerde ev bilgisayarlarının ve ilk nesil konsolların ortaya çıkması ile kişisel kullanım için programcılar tarafından üretilen oyunlar kısa zamanda satılacak ürün haline geldi. O zamanlarda bu iş için gereken maliyetlerin ve bilgisayar sistemlerinin düşük olmasından dolayı bir programcı bile tek başına profesyonel bir oyun geliştirebiliyordu. Nitekim 21. yüzyılda sürekli gelişen bilgisayar işlem gücü ve kullanıcıların beklentileri artık tek kişinin, profesyonel bir oyun geliştirmesini imkansız kılmaktadır. Kaderin bir cilvesi olarak bu kişiler yukarıda da bahsettiğimiz gibi şimdilerin bağımsız oyuncularına dönüşmüşlerdir. Oyun üretiminin maliyeti 2000 yılında 1 ile 4 milyon dolar arasında değişirken 2006’da 5 milyon dolara, 2010’da ise 20 milyon dolar gibi inanılmaz seviyelere çıktı.
Demin de belirttiğimiz gibi ister mainstream olsun ister bağımsız olsun her oyun yapımı belli aşamalardan geçer. Tek farkı, maliyeti yüksek bir oyunun diğerine göre ekstra aşamaları, daha nitelikli özellikleri bulunabilir. Her iki türünde kendine ait iyi ve kötü yanları olduğundan hiç kimse net bir şekilde birisi iyi diğeri kötü veya birisi gerekli birisi gereksiz diyemez. Örneğin 15 milyon dolar bütçeli bir oyunun size sunacağı pek çok şey vardır. Daha iyi grafikler, daha iyi ses ve müzikler, daha iyi bir teknik destek, vs. fakat her yayıncı özünde kâr amaçlı bir şirket olduğu için çıkartılan oyundaki en büyük amaç da bu üründen olabildiğince çabuk ve yüksek kâr sağlamaktır. Dolayısı ile bu tarz oyunların geliştirilmesi uzadıkça yayıncı şirket giderek sabırsızlanmaya başlar ve işlemlerin son bölümleri aceleye getirilir. Dolayısı ile çok güzel başlayan bir oyunun son bölümleri haya kırıklığı yaratabilir.
Öte yandan bağımsız bir oyunda grafik, ses, vs. tarzı nitelikler bulunmasa da bu tarz yapımların nihai amacı para olmadığından oyun yapımcısı, içine sinene kadar oyunun geliştirilmesi ile ilgilenir ve size yapabildiği en güzel hali ile sunar.
Elbette bu tarz oyunların gelişmesinde, profesyonel oyunlarda kullanılan bilgisayar teknolojisinin artık herkese açık olması ve özellikle de internetin dünyanın bir parçası olması çok büyük rol oynar. Dolayısı ile kendi evinizde bile tek kuruş para harcamadan bir oyun yapabilirsiniz. Üstelik artık programcı olmanıza bile gerek yok.
Söylediğimiz gibi cinsi ne olursa olsun her oyunun geçmesi gereken belli oyunlar bulunmaktadır. Şimdi bu adımlara bir göz atalım.
Rolün büyüğü küçüğü olmaz
Her şeyden önce oyun yapma aşamasını anlayabilmek için bu aşamayı gerçekleştiren elementleri tanımamız gerekir. Bir oyunun geliştirilmesi denilince herkesin aklına doğal olarak sadece yapımcı ve yayıncı gelir. Ancak bir oyun yapımını gerçekleştiren altyapıyı sadece bu şekilde basit iki kavrama ayırmak, işin mutfağına kapıdan kafamızı uzatarak bakmak gibidir. Dolayısı ile bu da oyun yapımında var olan kilit noktalara büyük haksızlık olur.
Genellikle yayıncı ve yapımcı ayrı ayrı firmalardan oluşsa da bazı durumlarda bu iki elementi tek bir firmanın da oluşturduğunu hepimiz biliyoruz. Var olan elementlerin geneline bakacak olursak; bir oyun yapımında rol alanları şu şekilde sıralayabiliriz;
Yapımcı
Yayıncı
Geliştirme takımı
Elbette yapılan oyunun özelliklerine göre rollerin sayısı artabildiği gibi azalabilir de. Şimdi bu rollerin neler olduğunu ve neler yaptığına bakacak olursak;
Yapımcı
Oyun geliştirme işlemi hem dahili hem de harici yapımcılar tarafından gözlemlenir. Geliştiriciler için çalışan yapımcılar dahili yapımcılar olarak adlandırılır ve bu ekip; geliştirme ekibini ve planlamayı yönetir, gelişmeleri raporlar, eleman alımı ve bu elemanları uygun pozisyonlara yerleştirme işlemlerini gerçekleştirir. Yayıncı için çalışan yapımcılar ise harici yapımcılar olarak adlandırılırlar ki bu ekibin yaptığı şey, geliştirilen oyunu genel hatları ile inceler ve bu işlemin bütçesini ayarlayarak yönetir. Yapımcının sorumlulukları arasında halka ilişkiler, pazarlık iletişimleri, çalışanlar ve hissedarlar arasında iletimi sağlama, işlemin devamı için planlama ve bütçe ayarlama, kalite yönetimi, beta test yönetimi ve lokalizasyon bulunmaktadır.
Yayıncı
Yukarıda da belirttiğimiz gibi yayıncı ve yapımcı kuruluş genellikle iki ayrı şirketken bazı durumlarda her iki işi tek bir şirket de yapabilir. Dolayısı ile bir oyun yayıncısı kendi içerisinde bir oyun geliştirme işlemi yapabileceği gibi, bir video oyun yapımcısını da bünyesine katabilir.
Tıpkı kitap, film, DVD yayıncıları gibi oyun yayıncıları da işin finansal ve hukuksal boyutu ile ilgilenirler. Yapılan oyuna verilecek fon, oyunun geliştirilmesinde kullanılan teknolojilerin, markaların, varsa reklamların, vs. lisans anlaşmaları ve bunların hukuka uygun şekilde oyuna entegre edilmesi gibi aslında teknoloji ile uzaktan yakından alakası olmayan ve biz oyun severlerin “sıkıcı” olarak adlandırdığı işlerle uğraşırlar ve biz oyuncular gözünde tek avantajları çıkan oyunun DVD’sini bedavaya elde etmek olur. Sanırız oyun endüstrisinde çalışmak için bizim gibi oyun hastalarının seçeceği en son seçenek bu tarz işlerle uğraşmaktır.
Geliştirme Takımı
Geliştirme ekibi/takımı, sıradan oyunlar geliştiren küçük bir grup ile milyonlarca dolarlık maliyetli, sektöre damgasını vuracak popüler oyunlar geliştiren ve yüzlerce kişiden oluşan bir takım arasında değişebilir. Geliştirme takımları da kendi içlerinde farklı görevleri gerçekleştirmek adına ayrılırlar. Her ne kadar bu görevlerin isimleri birbirlerinden farklı iken rolleri genel anlamda aynıdır. Geliştirici ekibin üyeleri de bu farklı rollere atanırlar. Bu rollerin içerisinde;
Tasarım grubu: Oynanışı tasarlayan ve oyunun kuralları ile oyun yapısını belirleyen kişidir. Oyun yapısını ve kurallarını tasarlar. Genelde bir baş tasarımcı tarafından koordine edilen bir gruptur. Oyunun vizyonunu yansıtan ana gruptur. Tasarımcılardan birisinin görevi yazarlıktır. Oyundaki hikayenin gidişatını, diyalogları, açıklamaları, ara sahnelerin anlatımını, oyunun içerisinde gözükecek günlüklerde anlatılanları, kutulu oyunların içerisinde bulunan diğer kitapçıkları, ipuçlarını, vs. yazan kişidir.
Sanat grubu: Oyunun görsellerini oluşturur. Bu grubun başında bir baş sanat yönetmeni bulunur ve yapılan işlemin oyunun konsepti dışına çıkmamasını sağlar. Çizim işlemleri 2D’ye veya 3D’ye yönelik olabilir. 2D çizerler konsept çizimleri, dokuları, çevresel arka planı veya bölgenin görüntüsünü çizer. 3D çizerler modelleme veya poligon örgüsünü, animasyonları, 3D ortamı ve sinematikleri oluşturur.
Programlama grubu: Programlama grubu, yazılım mühendislerinden oluşan ve önceliğini video oyunlarına veya onunla ilgili yazılımlara vermiş kişidir. Oyunun kod tabanını oluşturur. Bu ekibin başında da genellikle bir baş programcı olur ve yapılmış geliştirmeleri takip eder.
Kişisel programlama disiplininde şu roller mevcuttur:
Fizik: oyun motorunun programlanması, oyundaki fiziğin simultane edilmesi, çarpışmalar, nesne hareketleri vs. işlemler.
Yapay zeka (AI): Script, plan yapma, kural tabanlı karar verme gibi tekniklerden oluşan oyun içi yapay zekayı kullanan bilgisayar faktörlerini üretilmesi.
Ses: müzik, konuşma, ses efektini uygun lokasyona uygun zamanda entegre edilmesi
Oynanış: Oyunun kurallarını ve özelliklerinin eklenmesi.
Ara yüz (UI): Seçenekler menüsü, HUD’ler, yardım sistemi gibi kullanıcı arayüzü elementlerinin üretilmesi.
Girdi işlemi: Klavye, fare, gamepad,vs. gibi girdi cihazlarının oyunla olan uyumluluğu sağlanır.
Network iletişimi: Oyunun internet ve LAN üzerinden oynanışında oluşan veri giriş çıkışlarının yönetimi.
Oyun araçları: Özellikle tasarımcılar için oluşturulmuş, oyunun geliştirilemsine yardımcı olacak araçların üretimi.
Bölüm tasarım grubu: Bu kişi ya da kişiler oyunun bölümlerini tasarlayan ekibi oluşturur. Görevleri, bulmacaları, vs. gibi oyun içerisinde oyuncuyu zorlayacak elementleri belirlerler.
Ses mühendisi: Adından anlaşılacağı gibi bu grup oyun içerisindeki ve videolardaki sesleri ayarlar. Ses kayıtlarını yapmak ve yeni kayıtlar oluşturmanın yanında, ses-görüntü senkronunu ve ses seviyelerini ayarlar. Örneğin karakterimiz konuşurken arkada çalan fon müziğinin karakterin sesini bastırmasını önlediği gibi müziğin bizim algılayabileceğimiz bir seviyede çalmasını da sağlar.
Test grubu: İsim olarak belki de içlerindeki en zevkli işe sahip grup gibi gelebilir ancak sakın aklınıza önünde kolası ve cipsi duran, bütün gün oturup daha çıkmamış oyunları oynayan adamlar gelmesin. Bu adamların işleri kulağa geldiği kadar kolay değildir. Test işi için bilişim uzmanlığı ve analitik yeterlilik gerektiren yüksek seviyedeki teknik bir alandır.
Tester’ların asıl görevi, test edilen oyunun amaçlanan tasarım dahilinde olduğundan emin olmaktır; hem işi hem de eğlenceyi içeriri. Bu işlem içerisinde tüm özelliklerin, uyumluluğun, lokalizasyonun (oyunun farklı ülkelerde çalışması), vs. testlerini barındırır. Dolayısı ile bir oyunu oynarken karşılaştığınız teknik veya mantıksal hataların baş sorumlusu test grubudur. Her ne kadar test işlemi oyunun geliştirme aşaması boyunca yapılması gerekse de test işlemi pahalı bir işlemdir ve genellikle projenin tamamlanması aşamasında uygulanır.
Bu yazıda en çok ilginizi çekecek konunun bu olduğunu düşünüp üzerine biraz daha araştıralım dedik. Haftaya oyun yapımına başlangıç aşamasını anlatacak ve Tester’lık işini biraz daha detaylandıracağız.
