Oyun dünyasına son bir kaç yılda gelen devrimsel nitelikteki yenilikleri tanımlamak için “Yeni nesil” kavramını kullanıyoruz. Bu sektöre ilgi duyan birçok kişinin de bildiği gibi bahsettiğim yeniliklerin tamamı oyun severleri mutlu etmekte. Çünkü artık oyunların bir çoğu ciddi anlamda sanaldan gerçeğe doğru kayıyor. Şüphesiz ki, değeri hızla artan oyun sektörünün her bir elemanı artık daha çok hayatımızda. Daha çok bizimle. Ancak bu gerçeği yaşamak, tadını çıkartmaya çalışmak bazen türlü türlü işkencelere katlanmak anlamına da gelebiliyor. İşte optimizasyonu kötü olan oyunlar da bu işkencelerden sadece birisi.
Optimizasyon nedir?
Sözlük anlamı, bir olay veya durumun en iyi veya en etkili şekilde yapılmasıdır. Diğer bir ifade ile en uygun duruma getirilmesidir. Birçok alanda kullanılan “Optimizasyon” kelimesinin oyun dünyasında da elbette ki farklı bir kullanımı yok. Genellikle “Port etmek” kalıbı ile iç içe geçmiş optimizasyon kavramı, oyunların programlama aşamasında mevcut bilgisayar donanımları için yeniden gözden geçirilmesi veya uyumlu hale getirilmesidir diyebiliriz. Bu kelime direkt olarak bilgisayar için yazılan bir oyuna yönelik olarak kullanıldığı gibi, konsollardan bilgisayarlara çevrilen oyunlar için de kullanılmaktadır. Örneğin birçok oyun severin bildiği gibi, bir konsol oyununu bilgisayar formatına (Windows, MAC) çevirirken o oyunun çekirdeği güncel bilgisayar donanımları için yeniden gözden geçirilir ve düzenlenir. Sonuçta ortaya söz konusu yapımın bilgisayar versiyonu çıkar. Geliştiricilerin dikkat ettiği (ya da en azından etmesi gerektiği) sorunun kaynağı da zaten tam olarak burası. Ortaya çıkan bu yeni format, konsol sürümleri ile aynı yeterlilikte olmuş mudur ?
Diyelim ki, çok sevdiğiniz bir serinin son oyununa kavuşmak için büyük gün geldi. Aylardır içinizde biriken büyük bir heves gözlerinizin içini parlatıyor. Oyunun kurulum ekranındaki o meşhur, akan çubuk bir türlü sona gelmiyor. Bu heyecanınız ile birlikte elbette ki sabırsızlığınız da artıyor. Nihayet oyun kuruldu ve sizde çalıştırdınız. Ama o ne çalıştırma? Son sistem bilgisayarınız sanki bir kaplumbağa…
Bu örnekle kim bilir kaç kez karşılaştık. Kaç kez yaşadık aynı duyguları. Aslında bunu bize yaşatan bilgisayarımız değil, geliştiriciler. Bazı oyunlar bilgisayar donanımlarına yönelik olarak o kadar kötü optimize ediliyor ki, donanım performansından bahsetmek boş yere enerji kaybetmemize neden oluyor. Yüzlerce hatta binlerce lira harcanan bilgisayar parçaları bizlerle dalga geçercesine yerlerde sürünüyor. Neden? Çünkü geliştiriciler yaptıkları oyunun pazar payını genişletme stratejilerine harcadıkları çabayı programlamaya harcamıyorlar. En azından gereken çabayı göstermiyorlar. Elbette bu her oyun için geçerli değil. Öyle ki, Crysis serisinin ilki tam bir optimizasyon faciası olarak listelenirken, Crysis 2 rakiplerine göz dağı verircesine inanılmaz başarılı bir optimizasyonla karşımıza çıkmıştı. Tabii bunda ilk oyundaki devasa haritaların daraltılıp daha çizgisel bir oyun deneyimine dönüştürülmesi büyük bir etken. Ancak ne olursa olsun CRYTEK dersini iyi çalışmış ve aynı hatayı bir daha yapmamıştı.
Bir bilgisayarın çalıştıramadığı ya da yavaş performans sergilediği her oyuna optimizasyonu kötü demek de elbette yanlış olacaktır. Bir oyuna bu etiketi yapıştırabilmek için birden çok bilgisayarda gösterdiği performansın incelenmesi gerekir. Bunun için de yararlanılacak en önemli kaynak şüphesiz ki kullanıcıların gönderdikleri geri bildirimlerdir. Ne de olsa geri bildirimleri önemseyip, değerlendirmeye almak bir firmanın kendini geliştirmesi için en etkili yollardan birisi. İçinde bulunduğumuz iletişim çağında son tüketiciye ulaşmak eskisine nazaran daha kolay.
Buna yalnızca oyun sektörü açısından bakacağımızdan incelememiz gereken alan daha da daralacak. Örneğin, söz konusu oyunlara yönelik açılan yerli ya da yabancı forumlara bırakılan yorumların değerlendirilmesiyle, kendi bilgisayarımızın performansı hakkında az çok fikir sahibi oluyoruz. Bu sayede “Yahu ne kötü optimize etmişler” dediğimiz bir oyunun diğer oyuncuların bilgisayarlarında hiç teklemeden çalıştığını öğrenebiliriz. Yani bir oyunun kötü optimize edildiğini söyleyebilmek için bunun genele yayıldığını görmek şart. (Zaten son sistem sağlıklı bir bilgisayarı kaplumbağaya çeviren bir oyun hemen hemen diğer tüm sistemlerde de sorun yaratacaktır.)
OPTİMİZASYON FACİASINA UĞRAYAN 5 YENİ NESİL CANAVAR
GTA IV
İlk oyunu 1997’de çıkan ve farklı platformlardaki toplam oyun sayısı 10’u geçen ve çoktan efsaneleşmiş bir seri olan, Grand Theft Auto. Sonuncusuyla birlikte o da “Yeni nesil” dünyasına adım atmış ve Rockstar, GTA IV ile çamur grafiklere elveda demişti. Ana platform olarak konsollara çıkan oyun çok sonradan PC için port edilmişti. (Elbette bunun çeşitli sebepleri var, o ayrı bir konu.) Rockstar Games geliştiricileri oyun çekirdeğinin bilgisayarlara uyarlanması üzerinde çok fazla mesai yapmış olacaklar ki, GTA IV’ün oyun performansı PC’ye çıktıktan sonra tam 7 tane yama ile anca adama dönmüştü. İlk çıktığı günlerde birçok kullanıcının donanım parçalarını yenilemesine sebep olan oyun, kötü optimizasyonu ile hayal kırıklığına uğratmış, ancak güçlü senaryosu ve sevilen oynanış dinamiğiyle bunu örtbas edebilmişti. Farklı sebeplerle çıkan yedi yama oyunu olması gereken performans düzeyine ancak çekebilmişti.
L.A Noire
Evet yine Rockstar Games. Firma L.A Noire’i de aynı GTA IV gibi sonradan PC’ye uyarladı. Konsollara dahi ilk çıktığında beklenen yenilikçi grafikleri gösteremeyen oyun, farklı konusuyla dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştı. Rockstar da bunu fırsat bilmiş olacak ki, diğer birçok oyunun da yaptığı gibi L.A Noire’i apar topar bilgisayarlara uyarladı, ancak bunun da sonucu GTA IV’den farklı olmadı. Oyun performansının bilgisayarlarda istenen düzeye ulaşması için çıkan 3 ayrı yamayı kurmak şart. Yeni paketleri de takip etmekte fayda var. (Bu arada oyun ayarlarındaki komut satırına “-npd -str –nonv” komutlarının eklenmesiyle kasma sorunlarının çözüldüğünü belirten oyuncular var. Ancak bunun aksini savunanlarda mevcut. Eğer sizde L.A Noire’in gereksiz kasmalarından şikayetçiyseniz bu komutları Launcher’daki komut satırına ekleyebilirsiniz.)
Crysis
Crytek’in bizleri gururlandıran serisinin ilk oyunu her ne kadar devrimsel grafikleri ile göz kamaştırsa da farklı bilgisayarlarda farklı sebeplerden kaynaklanan ciddi performans sorunları yaratabiliyordu. Görüntü ayrıntılarını biraz artırdığımızda devasa haritaların kaplamalarındaki yoğunluk ekran kartını fena halde boğuyor ve ayrıca oyun işlemcilerin karşılığını veremiyordu. Bazı kullanıcılar sorun yaşamadan oynayabildiğini söylese de, birçok kullanıcı sisteminin karşılığını alamadığından şikayet etmişti. Patlama sahnelerinde yaşanan ani FPS düşmeleri de oyuncuların canını sıkan ayrı bir konu olmuştu. Üstelik sadece bilgisayarlar için geliştirilen bir oyunun bilgisayarları boştan yere bu kadar yorup da, karşılığını verememesi bizleri üzmüştü. Neyse ki CRYTEK serinin son oyunu Crysis 2’yi geliştirirken aynı hatayı bir kez daha yapmamış ve optimizasyon harikası bir yapımla karşımıza çıktı.
The Witcher 2
Geçtiğimiz günlerde geliştirilmiş sürümü (Enhanced Edition) ile tekrar bizlerle olan The Witcher 2 ilk çıktığı günlerde oldukça kararsız bir performans sergilemişti. Özellik açısından çok farkı olmayan bilgisayarlarda oldukça değişik performans göstermesi oyunun optimizasyon açısından bir sorunu olduğunu gösteriyordu. Ortalama bir bilgisayarda orta ayarlarda 20-25 FPS değer gösterdiğinden şikayet eden oyuncular, birçok farklı forumda bu konu hakkındaki şikayetlerini dile getirdiler. Geliştirici ekip CD Projekt Red, bu konuda bir kaç paket yayımlayarak performansı biraz olsun artırsa da, The Witcher 2’yi orta ayarlarda dahi keyifle oynayabilmeniz için hala iyi bir sisteme ihtiyacınız var.
The Elder Scrolls V: Skyrim
Devasa bir RPG düşünün ki Metacritic notu 95 olsun. Birçok RPG severin büyük bir iştahla beklediği Skyrim çıktığı yıl birçok kesim tarafından “Yılın Oyunu” seçilmişti. Ancak bu ödül ona bilgisayarlarda sergilediği performansı için verilmedi elbette. Bu konuda çok net fikir ayrılıkları var. Kimi oyuncular hiç bir sorun yaşamadıklarını, kimi oyuncular ise açık meydanlarda 60 FPS, kasabada 40, 2 düşmanla savaşırken ise 25-30 FPS aldıklarını söylüyorlar. Tabii ki bu durum sadece PC versiyonlarında var. (Aynı sıkıntı geçtiğimiz yıllarda serinin diğer oyunları Morrowind ve Oblivion için de dile getirilmişti.)
Optimizasyon sorunlarının nedeni aslında açık. Kötü programlama. Diğer bir ifade ile bir oyunu yazarken en başta da belirttiğim gibi “Yeniden gözden geçirme” ya da “Uyumlaştırma” kriterlerine uygun olarak hareket edilmemesi. Bir diğer bariz neden ise firmaların donanım üreticileri ile yaptıkları -genelde gizli olan- anlaşmalar. Örneğin A firması X ekran kartı üreticisiyle anlaşma yapıyor ve oyuna ekledikleri bir kaç kod ile oyunun o ekran kartlarında daha performanslı çalışmasını sağlıyor. Intro’ya da firmanın güzel süslü bir logosu koyuldu mu tamamdır.
Koskoca oyun firmalarının bunlara dikkat etmeden AAA seviyesindeki oyunları performans açısından bu kadar can sıkıcı seviyelere düşürmesi sizleri de şaşırtıyor değil mi? Maalesef bizler de şaşırdığımızla kalıyor ve performansı artırıcı ufak tefek çözümler üretmeye çalışıyoruz. Bu çözümlerden birisi -eğer anlıyorsanız- işlemci ya da ekran kartınıza hız aşırtma uygulamak. Biraz olsun performansa katkısı olacaktır. Ayrıca oyun için çıkartılmış resmi ya da gayri resmi özel grafik modlarını, çıkan yama paketlerini, ekran kartı sürücülerinizi takip etmek yararınıza olabilir. (Bazı oyunlar için ekran kartı üreticileri tarafından özel olarak performans artırıcı Hotfix’lerin yayımlandığını hatırlatalım.)
Sonuç olarak
Günümüzde birçok firma oyunlarını -gerek bilgisayar sürümlerindeki korsan satışlarının fazlalığından, gerekse yalnızca konsol geliştirme kitlerine yoğunlaşmanın avantajlarından yararlanmak istediğinden- konsollara çıkartıyor. Ancak sonradan oyunun büyük bir beğeni toplaması ile yükselen talebi değerlendirmek için PC’ye de yöneliyorlar. Bu yönelim için gereken çabayı göstermeyen firmaların oyunları da kötü port edilmiş oluyor. Bu da birçok optimizasyon sorununa yol açarak oyun severlerin canını ciddi anlamda sıkıyor. Sizlerde performans sorunlarıyla canınızı sıkan oyunları yorum kutusuna yazarak bu yazıya katkıda bulunabilirsiniz. Herkese bol FPS’li oyunlar.
