Bir çoğunuz hatırlarsınız; geçtiğimiz günlerde çevrimiçi ürünleri olan bir oyun firması hile satan sitelere karşı dava açmış ve çok yüksek rakamlarda tazminatlara hak kazanmıştı. Bizler de işin iç yüzeyini öğrenebilmek adına bilişim davalarında uzman Dr. Mete Tevetoğlu (Lawyer I Legal Counsel I Asst. Professor) ile bir röportaj yaptık. Çok ilginç ancak ilginç olduğu kadar da dikkat etmemizi gerektiren bilgiler verdi bize. Oyun severlerin yakından takip etmesi gerekiyor.
– Son yıllarda düşüş yaşanıyor olsa da hala ülkemizde çok yoğun bir kopya ve kaçak yazılım kullanımı bulunuyor. Bu konuda da ciddi girişimler henüz devlet tarafından atılmış değil. Sizce bu konuda nasıl önlemler alınabilir?
Dr. Mete Tevetoğlu: Fikri haklara ve başkasının emeğine saygı bilinci oluşmadan bu sorunun çözülmesi mümkün değil. TBMM’nin bu konuda gelişmiş ülkelerin yasalarını kabul edip uygulamaya sokması teorik olarak sorunu çözüyor. Fakat pratikte bu yasaların uygulanması noktasında karşılık bulmadığını görüyoruz. Kolluk kuvvetleri, zabıta ekipleri, jandarma, bakanlıklar, hakim ve savcılar fikri haklar konusunda sistemli ve düzenli eğitimlere alınmalı. Son kullanıcının da yazılım, telif hakları konusunda ürüne, sürece ve sonuca mevcut bakış açısı tamamen değiştirilmeli. Fikri haklar konusunda yapılan ve yapılmakta olan yasal düzenlemeler uygulayıcılar tarafından öğrenilmeden ve içselleştirilmeden, tüketiciler bu kuralları öğrenmeden ve bunları hayatına adapte etmeden bu sorunun kalıcı şekilde geride bırakılmasının mümkün olmadığını düşünüyorum. Şu anda bu konuda ülkemizde devam eden tek ciddi çalışma bir AB projesi kapsamında kamu çalışanlarına verilen fikri haklar eğitimlerinden ibaret.
– Geçtiğimiz günlerde oyun içinde hile satan bazı web sitelerine çok ciddi para cezaları verildi. Bunların hak sahibi firmaya vermiş olduğu kaybın boyutları ne büyüklüktedir?
Dr. Mete Tevetoğlu: Bu oldukça önemli bir gelişme ve karar. Dava sonunda kayda değer bir tazminat kararı çıktı ve karar kesinleşti. Dava konusu siteler kalıcı şekilde kapatıldı. Bu emsal bir karar. O sebeple önemli. İlk defa bu şekilde bir tzminata hükmedildi. Pek çok firma tarafından açılmış, aynı şekilde devam eden dava ve soruşturmalar da mevcut. Oyunlarda hilenin geliştirici ve yayıncılara verdikleri zararların boyutu çok büyük. Örnek vermek gerekrse Pokemon mobil oyununun yayınladığında kısa sürede ulaştığı ciro ve indirme sayıları botların çıkması ve hilelerin yaygınlaşması ile dramatik şekilde tersine döndü. Bu tabi sadece geliştirici ve yayıncıya değil çalışna, teknoloji ekonomisine doğrudan negatif etkiler yaratan bir durum. E spor açısından bakıldığında ise doping veya şike olarak ele alnmaya uygun. Yani futbolda şike, atletizmde doping bu sporları her yönüyle nasıl etkiliyorsa oyunda da hile aynı olumsuz etkiye sahip.
– Son kullanıcı tarafında da cezai yaptırımlar uygulanması söz konusu olabilir mi?
Dr. Mete Tevetoğlu: Halihazırda son kullanıcıya zaten bazı cezalar uygulanıyor. Oyun hesabının kapatılması, askıya alınması, hesaptaki varlıkların alıkonulması gbii yaptırımlar söz konusu. Bunun dışında aslında hile kullananların durumu Ceza Kanunu kapsamında zararlı yazılım kullanma ve sistemdeki verileri bozma, değiştirme suçu kapsamında hapis cezasına tabi. Yani basit bir şikayet halinde hile kullanan oyuncu 2-6 yıl arasında hapis cezası riskiyle karşı karşıya kalabilir.
– Hem üretici firmalar hem de oyuncular tarafında karşılaştığınız/baktığınız davalar bulunuyor. Genel davranışa bakıldığında, daha çok ne tarz sorunlar karşınıza çıkıyor?
Dr. Mete Tevetoğlu: Şirketleşme, kurumsallaşma, finansal fizibilite yapılması bu şirketler için oldukça önemli unsurlar. Dijital hak yönetimi, sektörel networkte kendine bir kimlik yaratma ve geliştirme, piysa ve ürünü analiz gibi şartlar da operasyonel önemli gereklilikler. Sevinerek söylemeliyimki bilişim şirketlerinde toplumun genelinin aksine çatışma yerine uzlaşma kültürü çok daha kuvvetli. Böylece pek çok sorun, uyuşmazlık davaya dönüşmeden tarafların kendi makul ve adil analizleri ile çözüme kavuşuyor. Oyuncular açısından ise oyunla ilişkisini zaman içinde profesyonel bir kariyere çevirmek, elektronik sporcu olmak, takımlaşmak ve mutlu olduğu bir aktivitesini hayatını kazanmak için kullanmak önemli noktalar. Burada ailelerin çocuklarını iyi tanımaları ve e spor başarılarını dikkate alıp kariyerlerinde bu yönde bir yönelime destek vermeleri son derece önemli. Çünkü özellikle mobil esporun yakın gelecekte oldukça popüler, yaygın ve kazançlı bir hal alacağı öngörülüyor.
– Oyunculuğun diğer tarafında da yayıncılar bulunuyor. Henüz kişisel yayıncılık çok oturmadığı için kimi zaman yüksek takipçi kitlesine sahip yayıncılar yanlış yönlendirmeler ile firmalara ciddi zarar verebilecek yorumlarda bulunuyorlar. Bu tarz durumlarda nasıl yol alınıyor? Herhangi bir yaptırım uygulanıyor mu?
Dr. Mete Tevetoğlu: Bireysel yayıncılık son zamanlarda çok kuvvetlendi. Bireysel yayıncılar da plaformdan bağımsızlaşmaya başladı. Yakın bir zamanda bu yayıncıların kurumsal ve daha etkili bir kimlik kazanacaklarını düşünüyorum. Tabi bireysel yayıncının içerik ve risk analizlerinin yapılması bir ihtiyaç. Aksi durumda belirttiğiniz gibi hem kendilerine hem de anlaşmalı kurumlarına zarar verme riskleri oluşuyor. Bu gibi durumların önüne geçmek için yayıncılarla işin başında iyi bir sözleşme yapılmalı, yayına dair uzman bir ekip tarafındn oluşturulmuş briefler paylaşılmalı, kurgu – yapım desteği, editöryal müdahelelerle düzenlemelere dikkat edilmeli. Tüm bunlara rağmen oluşabilecel bireysel riskler ise sözleşmesel cezai düzenlemelere tabi. Eğer yayın sözleşmeye dayanmayan bireysel bir yayınsa ve bir diğer kişnin bir hakkının ihlali söz konusu ise genelde bulunduğu pltformdan kaldırılması veya kanalı kapatılması gibi yaptırımlar ilk etapta uygulanıyor. Devamında ihlal ve ortaya çıkan riskin boyutuna göre bir tazminat veya belki ceza davası gündeme gelebiliyor.
– Bazı oyunlarda kullanılan karakterler çok yüksek fiyatlara satılabiliyor. Hali ile bu karakterler de hırsızların takibinde oluyor ve kimi zaman çalınabiliyor. Böyle bir durumla karşılaşan kişilerin nasıl bir yol izlemesi gerekiyor?
Dr. Mete Tevetoğlu: Oyunlarda hesap ve karater satışı ve transferi tartışmalı bir konu. Ben de bu konuda HUBOGİ portalda bir araştırma yazısı yayınladım. Merak edenler şu linkten yazıyı okuyabilir https://www.hubogi.com/oyun-hesabi-veya-varliklarinin-satisi-hukuken-mumkun-mu/ . Oyun hesaplarının veya karakterlerinin 3. bir kişi tarafından izinsiz şekilde ele geçirilmesi Ceza Kanununa göre sistemdeki verileri bozma ve değiştirme, bundan haksız menfaat elde etme suçunun ortaya çıkmasına yol açıyor. Bunun yaptırımı 1-6 yıl arasında hapis cezası olabiliyor. Yine karakterin içerdiği unsurların gerçek değeri kadar maddi ve bundan bağımsız manevi tazminat da istenebilir. Böyle bir duruml karşılaşan kişiler cumhuriyet savcılıklarının bilişim suçları bürolarına başvurmalı, oyun, hesap ve tarih bilgilerini vererek şikyetçi olmalılar. Bu şikayeti alan savcılık doğrudan veya emniyet kanlıyla oyun yayıncısında ilgili hesaba / karaktere, haksız ele geçirme tarihinden sonra yapılan erişim bilgilerini talep ederek şüphelileri tespit edebilir ve ceza davası açılabilir. Bu tespit edilince kişi de ceza soruşturmasından bağımsız şekilde tazminat davası açabilir. Yine hesap / karakteri başkalarınca yetkisiz ele geçirilen kişi oyun yayıncısına başvurup hesap sahibi olduğunu ispat ederek hesabın kendisine verilmesini isteyebilir.
– Oyun sektöründeki karışıklığın ya da bir diğer deyişle sorunların giderilebilmesi için kullanıcılar tarafından nelere dikkat edilmesi gerekiyor?
Dr. Mete Tevetoğlu: Oyun sektöründe, bu sektöre özel büyük bir karışıklık olduğunu düşünmüyorum. Fakat kullanıcıların tercih ettikleri oyunların geliştirici, yayıncılarına dikkat etmelerini, içerik ve yaş işaretlemelerini incelemelerini, ilgili oyun hakkında inceleme ve analiz yazılarını araştırmalarını, kullanıcı sözleşmelerini, gizlilik ilkelerini, kişisel veri işleme politikalarını dikkate almalarını; oyundaki opsiyonlardan kendilerine en uygun olanı inceleyip seçmelerini öneririm.
– Biraz da sizin özelinize girmek isteriz. İsminiz oyun ve bilişim sektöründe çok önemli bir marka haline geldi. Bu sizin için oldukça memnun edici olmalı. Ancak kendini sürekli yenileyen bir sektörde, güncel kalabilmek çok kolay olmayacaktır. Kendinizi yenilemek için ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?
Mete Tevetoğlu: Bilişim şirketleri, elektronik ticaret, dijital reklamcılık, özellikle oyun hukuku spesifik olarak ilgi duyduğum, çalışmaktan ve takip etmekten zevk aldığım alanlar. Sadık bir teknoloji takipçisi ve eskiden beri oyuncu olarak teknoloji, bilişim hukuku ve oyun hukuku konularında çalışmaktan memnunum. Bu aynı zamanda bir şirketler hukukçusu olarak beni bu alanda doğrudan ve dolaylı şekilde besleyen bir kaynak. Tabi bu bahsettiğim alanlar dinamik alanlar olduğu için hem sektör, ürün ve çalışmaları hem de bunlarla bağlantılı sürekli değişen ve gelişen yasal düzenlemeleri ve yayınları takip etmek gerekiyor. Sürekli olarak sektörel toplantılara katılarak, eğitimler vererek ve alarak, bilirkişilik çalışmaları kapsamında periyodik alan güncellemelerini ve mesleki güncellemeleri yapmak mümkün oluyor.
– Bu alanda kariyer yapmak isteyen arkadaşlarımız için ne gibi öneriler verebilirsiniz?
Dr. Mete Tevetoğlu: Bence bugün bilişim ve hukuku, bunların arasındaki ilişkiyi analiz etmeden, hangi piyasada çalışırsanız çalışın o piyasada ürünü ve müşterisini çok iyi tanımadan bu alanda çalışmak, başarılı olmak çok güç. Yine çok iyi bir İngilizce bilgisi, dünyada sektör bazında neler olduğunu, gelişmeleri takip etmek ve örneksemek için kaçınılmaz. Ön şart ise bu alanda çalışmaktan keyif almak, mutlu olmak. Temel motivasyon bu bence.