Cevaplamak istediğimiz “Metaverse nedir?” sorusu tek bir yazının konusu olmaktan oldukça uzakta. Yaklaşık 70 yıl kadar geriye baktığımızda ilk çalışmalarını görebiliyoruz. İlk VR cihazı çalışmalarının başladığı yıl 1956 olarak görünse de kavramsal olarak nerede ise 200 yıllık bir mazisi bulunuyor.
Asıl olay, 1838 yılında bilim adamı Sir Charles Wheatstone’un tek bir 3D görüntü oluşturmak için iki görüntüyü birleştirdiğiniz “dürbün görme” kavramını özetlediği zaman başladı. Bu konsept, bir görüntü oluşturmak için derinlik yanılsamasını kullandığınız bir teknoloji olan stereoskopların geliştirilmesine yol açtı. Bu, günümüzde modern sanal gerçeklik gözlüklerinde kullanılan konseptin aynısıdır.
Mark Zuckerberg’in Metaverse kavramını kullanması, onun bu alanda açıklama ya da tanım yapan ilk kişi olduğunu göstermez. Metaverse terimi ilk olarak Neil Stevenson’ın 1982 tarihli romanı Snow Crash’de kullanıldı. Stevenson’ın metaverse’i, karakterlerin kasvetli totaliter bir gerçeklikten kaçmak için gidebileceği sanal bir yerdi.
Morton Heilig, 1956’da ilk VR makinesi olan Sensorama Machine’i yarattı. Bu makine, izleyiciyi içine çekmek için 3D videoyu ses, kokular ve titreşimli bir sandalyeyle birleştirerek Brooklyn’de bir motosiklet sürme deneyimini simüle etti.
Metaverse nedir?
Metaverse, sözlük anlamı ile “sosyal bağlantıya odaklanan bir 3B sanal dünyalar ağı” olarak tanımlanıyor. Daha da basitleştirecek olursak, internetin ve bilgi teknolojilenin, fiziksel gerçeklik kavramından uzak, 3 boyutlu bir versiyonu olarak da adlandırabiliriz.
Geçtiğimiz yıllarda çokça konuştuğumuz ve hala da konuşmaya devam ettiğimiz bu kavram hakkında açıklama yapanlar, ilk başta kendilerinin bile ne dediğinden emin olmadığına, hatta bunun hakkında pek de bilgisinin olmadığına bahse girebilirim.
Ancak, tüm bu konuşmalar, ortaya atılan düşünceler yavaş yavaş bir araya gelip, gereksizler içinden elenmeye başlayınca, Metaverse evreninde neler olabileceği yavaştan şekillenmeye, gözümüzün önünde oluşmaya başladı.
Ortaya çıkan sanal evrende ister sanal arsalar satın alın, isterseniz gerçek dünya toplantılarınızı oraya taşıyın. Teknolojinin izin verdiği ölçekte, istediğiniz her şeyi gerçekleştirebileceğiniz bir dijital dünya olarak da düşünebilirsiniz.
Aslında genel olarak baktığımızda Marvel Filmlerinde çokça kullanılan çıkan çoklu evren kavramının hayata geçeceği sanal bir dünya olarak da düşünebiliriz. Bir yanda gerçek hayatınız, diğer tarafta ise istediklerinizi gerçekleştirdiğiniz ikinci hayatınız.
Second Life
Bu isim size bir şey ifade ediyor mu? 2003 yılında çıkan Second Life oyunu aslında tam da bunu yapıyordu. Oyuncu sayısı da şöyle böyle değildi. Dijital ortama taşınmış ilk Metaverse projelerinden biri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Arsa satın alma gibi şeyler olmasa da bir ev satın alıp, onu geliştiriyor, kendinize bir hayat kuruyordunuz. Oyun içinde para kazanıp, onunla istediğiniz ya da ihtiyacınız olan şeyleri alabiliyor ya da sevgilinizle eğlenmek için dışarı çıkabiliyordunuz. Metaverse coin kavramının da ilk kullanıldığı yapımlardan biri olmuştu. Kendi içindeki para birimi Linden Dollar’ı gerçek para ile satın alıyordunuz.
Bu noktadan baktığımızda, metaverse’in oldukça tehlikeli görünen yanları da olduğu görünüyor.
Metaverse arsa nasıl alınır?
Madem Second Life’daki evlerden arsalara ilerledik, bu arsaların nasıl alındığını da bilmemiz lazım. Metaverse’de gayrimenkul sahibi olmak, bir dönem Bitcoin’e yatırım yapmak gibi. Bir sene önce 1.000 dolara alınan arsalar şu anda 13.000 dolar seviyesine kadar çıkmış durumda. Arsalar satış fiyatlarını bir sene içinde inanılmaz derecede katlayıp, yatırımcılarının çok büyük kazançlar elde etmesini sağladılar.
Arsalar, daha çok Decentraland veya Sandbox üzerinden satın alınabilecen arsalar en küçük arsa – en büyük metaverse platformlarından ikisi – için ortalama fiyat 1.000 doların altındaydı. Bugün 13.000 dolarda oturuyor.
Görsel kredisi: Decentraland
Etherium ile satışı yapılan gayrimenkuller oldukça yüksek fiyatlardan alıcı bulabiliyor. Araştırmalarımızda 10.000 ile 2.4 milyon Etherium arasında değişen fiyatlara rastladık ki sanal ortamdaki bir piksel için gerçekten anormal bir fiyat olduğunu düşünüyoruz. Şu anda bile Metaverse arsa alma fikri artık uzak görünüyor.
Ancak bunu fırsat olarak görenler de oldukça çok. JP Morgan, HSBC, PwC ve Samsung gibi küresel şirketler ile Snoop Dog gibi süperstarlar, çeşitli amaçlar için geliştirmeyi düşündükleri sanal arazi parsellerini şimdiden ele geçirmiş durumdalar bile.
Meta evren sadece arsa satın almak için mi kullanılacak?
Söz konusu metaverse ve teknoloji olunda cevabımız “elbette hayır” olacaktır. O kadar çok kullanım alanı var ki, araştırma yaptıkça iyice derine iniyoruz. İndikçe de içinde kayboluyor ve kafamızdaki soru işaretleri daha çok olmaya başlıyor. Ancak tüm bunları sizler için açıklamaya çalışacağız.
Metaverse’i daha iyi anlayabilmek için yatırım yapan firmaları incelemek lazım. Örneğin Roblox oyunu. Metaverse’in en güzel örneklerinden biri.
2004 yılında kurulan platform, Bloxburg ve Brookhaven gibi kullanıcıların evler inşa edebileceği, çalışabileceği ve senaryolar oynayabileceği rol yapma teklifleri de dahil olmak üzere, kullanıcı tarafından oluşturulan çok sayıda oyuna ev sahipliği yapıyor.
Oyun içinde, kaykay ayakkabısı şirketi Vans ile birlikte çalışarak oyuncuların yeni Vans kıyafetleri giyebilecekleri sanal bir kaykay parkı olan Vans World’ü yarattı. Sanal kişiliğiniz için kıyafet ve aksesuarları deneyebileceğiniz ve satın alabileceğiniz yer Gucci Mağazası da açtı.
Bir diğer örnek ise Nowhere. Konserler, festivaller, toplantılar ve konferanslar düzenlemek için kalıcı ve geçici sanal alanlara sahip. Platformu bir yıldan fazla bir süre önce geliştirmeye başlayan New York yapım şirketi Windmill Factory, Lady Gaga ve Nine Inch Nails ile projeler yaptı.
Meta evren güvenli mi?
Tüm bunları düşündüğünüzde metaverse evreni sınırsız gibi görünse de güvenlik açısından kafamızda sorular oluşturmuyor da değil. Sonuçta sanal bir dünyada yaşıyor olsanız da, yapacağınız alışverişler için gerçek paralar ödemeniz ve mahremiyetinizi de korumanız gerekecek.
Meta veri deposundaki en büyük risklerden biri veri güvenliği ve gizliliği olacaktır. Meta veri deposundan önce, fiziksel dünya ve akıllı telefonlar, bilgisayar sistemleri ve uygulamalar aracılığıyla dikkatle dengelenmiş etkileşimimiz sayesinde soyutlama katmanları vardı.
Meta veri tabanında, yapay ve sanal gerçeklik sistemleri aracılığıyla önemli düzeyde etkileşim sağlanacak ve hedefleme için olgunlaşmış bir veri bağlantı noktası oluşturulacaktır. Tek başına veri toplama, biyometrik, davranış, finansal, profil bilgileri ve yerleşik ek kişisel bilgi hazineleri ile bizim için önemli bir endişe oluşturuyor.
Görsel kredisi: Envato
Ayrıca, siber zorbalık, fidye dolandırıcılığı ve diğer tanıdık planlar da hızla meta dünyaya geçecekler ve belki de bizden önce orada hazırlıklarını yapacaklar. Suçlular, kuralların olmadığı ve mağdurların sınırlı haklara sahip olduğu bu evrende korumasız olacaklar.
Diğer taraftan, kişi için Metaverse gerçeğe dönüşürse, ciddi psikolojik sorunlara, toplumsal yıkıntıya da sebep olabilir. Bu sebeple, dahil olmadan önce mutlaka iki defa düşünülmeli.
Metaverse giriş nasıl olur?
Meta evrenler dijital ortamlardan oluşacağı için birden fazla evden olacağını tahmin edebilirsiniz. Öncelikle evreninizi belirlemeniz gerekiyor. Biz Metaverse girişi için, yukarıda da bahsettiğimiz Decentraland’ı örnek alacağız ve size Metaverse’e nasıl deneyimleyebileceğinizi açıklayacağız.
Platforma erişmek için bir bilgisayara ve kripto cüzdanına ihtiyacınız olacak. Akıllı telefonlar ve çoğu bilgisayar buna erişmek için kullanılabilir. Ancak en iyi performansı sağlamak için henüz yeterli güce sahip olmadığını düşünen Samsung ve Facebook gibi firmalar bu alanda donanım geliştirmeye odaklanmış durumda.
- Başlamak için bir avatara ihtiyacınız olacak. Bu avatarı istediğiniz gibi oluşturabilirsiniz. Göz rengini, kilosunu, boyunu her şeyini ayarlayabilirsiniz. Kıyafetleri seçebilir, olmak istediğiniz kişiliğe girebilirsiniz.
- Avatarınızı oluşturduğunuza göre artık dünyayı keşfetme zamanı. İçeri girenler Genesis Plaza’larda dahil oluyor. Buradan istediğiniz etkinliğe geçebilmek için tek yapmanız gereken ışınlanmak. İster konsere gidersiniz, isterseniz bir oyun oynamak için Arcade salonuna.
- Ayrıca sosyalleşebilmek için de çeşitli fırsatlar sunuyor. Elbette faydaları da sadece bununla kalmayacak. Bir psikoloğa ihtiyacınız olursa sadece bir tık uzağınızda.
Meta evren oyunları
Aslında anlatılanlar kulağa bir oyun gibi geliyor, değil mi? Sonuçta bir evrene dahil olup, onun içindeki uygulamaları kullanacaksınız. Size “oyun olarak yaratılmış meta evrenler olduüunu” söylesek çok da aşırıya kaçmış olmayız. İşte popüler meta evren oyunlarından bazıları:
- Axie Infinity
- Decentraland
- Sandbox
- Illuvium
- Chain of Alliance
- My Neighbor Alice
- Krystopia
- Alien Worlds
- Farmers World
- Prospectors
Kaynakça:
