Hakkındaki haber ve dedikodular bitmek tükenmek bilmeyen bir yazılımın
incelemesi bu. Çıkış tarihi sürekli ertelenen, güvenlik gedikleri sürekli
kapatılmaya çalışılan, kimilerine göre şişirilmiş bir balondan farkı olmayan,
ancak çoğumuzun kullanmaktan vazgeçemediği Microsoft Windows’un, yeni nesil
işletim sistemi Windows Vista Beta 2’nin incelemesi.
Yaklaşık 3 sene önce Windows XP’nin devamı olarak duyurulduğunda kod adı Windows
Longhorn olarak belirlenmişti. Gerçek nedenini tam olarak bilemediğimiz
nedenlerle adı daha sonra Windos Vista olarak değiştirildi. Çıkış tarihi sürekli
ertelenerek, günümüze kadar geldi. Geçen zaman zarfında güvenlik ve yapılandan
memnun olunmaması nedeni ile kodlarının %60’ı tekrardan yazıldı. Sonunda çıkış
tarihi Ocak 2007 olarak bildirildi. Microsoft geleneğini yine bozmadı ve tam
sürüm öncesinde daha kararlı bir yapıya sahip olan Beta 2’yi yayınladı.
Kurulum
Microsoft’tan ISO dosyası olarak indirdiğimiz işletim sistemi, 4 Gb olarak
geliyor ve ancak DVD’ye yazarak yüklenebiliyor. Eskiye oranla çok daha
kolaylaştırılan kurulum için, öncelikle Bios üzerinden boot sırasını
değiştiriyoruz ve DVD Sürücümüzü seçiyoruz. Ardından Vista gerekli dosyaları
kopyalamaya başlıyor. Dil ve klavye gibi basit bir kaç ayar ve işletim
sisteminin yüklenmesini istediğiniz Hard Disk bölümünü seçerek devam ediyoruz.
Hard Disk demişken; Windows Vista donanım canavarı olduğu kadar da tam bir hdd
canavarı. Vista’yı kurabilmeniz için minimum 20GB’lık bir hdd’ye ihtiyacınız
olacak. Zira sadece Windows 15GB yer kaplıyor. Bu bilgisayara işletim sistemi
dışında programlar, araçlar ve oyunlar yükleyeceğinizi düşünürsek minimum
80GB’lık bir hdd ancak ihtiyaçlarınızı karşılayabilecektir. Kurulum için disk
seçimi, format atmak, disk bölümlemek, disk birleştirmek gibi işlemler eskiye
göre çok basitleştirilerek bir kaç tuşla gerçekleştirilebiliyor. Kurulum
sırasında yapmanız gereken yalnızca arkanıza yaslanmak ve Vista’nın
bilgisayarınıza kurulmasını beklemek. Kurulum 3 restart ve yaklaşık 1 saatlik
bir bekleyişin ardından bitiyor. Malesef kurulum süresi her yeni işletim
sisteminde biraz daha uzuyor. İlk zamanlar yaklaşık yarım saat alan Windows 98
kurulumunun, şuanki sistemimle yaklaşık 8 dakikada tamamlanması, eskiyen işletim
sistemleri ve güncellenen sistemler için iyi bir örnek. Windows Vista Beta 2
kurulum başlangıcından, masaüstünü gördüğünüz ilk ekrana kadar geçen serüveni
aşama aşama resimler bölümünden görebilirsiniz.
Masaüstü
Windows XP için makyajlanmış Windows 2000 diyenler, Vista masaüstünü gördükleri
an ne diyeceklerini çok merak ediyorum. Gerçekten fazlasıyla etkileyici bir
görünüme sahip bir masaüstü sizi karşılıyor. İlk dikkati çeken unsurlar arasında
ekranın sağ tarafında bulunan yeni Side Bar. Resimlerde de göreceğiniz gibi,
üzerinde analog saat, RSS Feed, Slide Show gibi birimler bulunuyor. Daha sonra
Side Bar’a detaylı değineceğiz. Side Bar dışında dikkati çeken ikinci etken
Başlat butonu. Yadigar Başlat (Start) buton yazısı kaldırılarak, yerine dairesel
bir buton konulmuş ve üzerine Windows bayrağı iliştirilmiş. Başlat butonu
tıklandığında açılan menüde de değişiklikler bulunmakta. Yana açılarak
listelenen programlar, artık tek bir liste halinde açılıyor ve kaydırma çubuğu
ile ulaşılabiliyor. Yeni uygulanan sistem, programlara hızlı erişim için zor
görünüyor.Hızlı başlat ve saat yanında bulunan ikonlarda herhangi bir değişim yok. Ancak
masaüstü ikonları evrimin birer parçası. İkonlar büyümüş, daha sevimli ve tüm
Vista gibi daha renkli bir hale getirilmiş. Bu noktada dikkatleri çeken başka
bir şey de Bilgisayarım, Belgelerim, Müziğim gibi isimlere sahip öğeler artık
Bilgisayar (Computer), Documents (Belgeler), Müzik (Music) gibi isimlerle
anılıyor. Microsoft, bunun sebebi olarak kullanıcıların yasal olmayan dosyaları
bilgisayarda bulundurmalarını gösteriyor. Documents’i (Belgeler-eski Belgelerim)
açtığınız zaman da Links, Contacts, Music, Downloads, Fax, Scanned Documents,
Pictures, Videos ve Favorites öğelerini barındırdığını göreceksiniz. Girdiğiniz
her klasör, artık pencere üzerinde ilgili menüler ile listeleniyor. Pictures
klasöründe üstte yer alan menüler ile resimleri alınma tarihlerine, isimlerine,
anahtar sözcüklerine, izlenme oranlarına göre sıralayabiliyorsunuz.
Windows Vista’nın en can alıcı özelliklerinden biri de Aero Teması. Yeni arayüz
sayesinde şeffaf pencereler ile bir çalışmanızı sürdürürken arka planda oynayan
videoyu izleyebileceksiniz. Şeffaflık oranı tamamı ile size kalmış, istediğiniz
gibi ayarlayabilirsiniz. Ayrıca tam sürümdeki üç boyutlu masaüstü uygulaması ile
pencereler ile istenildiği gibi oynanabilecek. Anlayacağınız yeni işletim
sistemi fazlasıyla renkli, animasyonlu ve aktif bir yapıya sahip. Tabii ki tüm
bunların getirdiği yüksek sistem ihtiyacı da cabası. Sistem gereksinimlerine
daha sonra değineceğiz. Şimdi işletim sistemine entegre edilen ve geliştirilen
programlara göz atalım.
Windows Media Player 11: Vista ile birlikte gelen medya oynatıcımız da
Media Player 10’dan Windows Media Player 11’e terfi etmiş durumda. Vista ile
program isimleri önüne gelen “Windows” ibaresi dikkat çekiyor. WMP 11’de evrimin
parçalarını oluşturuyor. Müzik CD’leri hazırlanabiliyor, dosyaları CD ve DVD
üzerine kaydedebiliyoruz. Ayrıca kütüphane özelliği geliştirilmiş ve yeni
özellikler ile donatılmış.
Windows Defender: Windows Defender’ı aslında bize yabancı değil. Daha
önce onu Microsoft Antispyware ismi ile tanıyorduk. Microsoft tarafından sürekli
güncellenen yazılım Spyware türündeki zararlı programları bulup temizliyor ve
sisteminize girmesini önlüyor.
İnternet Explorer 7: IE 7, Beta 2 versiyonu yüklü şekilde Vista’da yer
alıyor. Yeni internet gezginimiz bir hayli Firefox’a benzeyen yapısı ile dikkat
çekiyor. Özellikle sekmeli sörf yapısını Firefox ve Opera gibi gezginlerden
tanıyoruz. IE 7 ile gelen yenilikler arasında Phishing Filter bulunuyor. Sanal
dolandırıcılık siteleri için iyi bir eklenti özelliği taşımakta. Pop-up bloker
varlığını sürdürüyor. Adres satırı yanında Firefox’taki gibi bir arama motoru
bulunuyor. Ancak Google değil, MSN Search.
Windows Mail: Windows 2000’den beri işletim sistemi ile birlikte gelen
Outlook Express Windows Vista’da kabuk değiştiriyor ve Windows Mail adı ile boy
gösteriyor. WM ile e-posta, haber grubu, dizin servisleri ekleyebiliyor, Sync
Center ile taşınabilir sistemler ile senkronizasyon sağlayabiliyoruz.
Windows Calendar: Windows Mail içinde bulunan takvim ve ajanda
Microsoft’un gözüne yeterli gelmemiş anlaşılan. Vista’ya bir de Calendar
(Takvim) eklemiş. Çok detaylı bir şekilde ajanda görevini yerine getiren Windows
Calendar, özellikle yoğun iş temposunda zamanı dikkatli kullanması gereken
kişiler için bire bir.Windows Backup: Windows XP’de varolmayan Windows Backup ile sistemi
yedekleyebiliyor ve geri yükleme yapabiliyoruz. Belgeler, Müzik, Videolar gibi
ayrı ayrı yedekleme yapıldığı gibi komple sistem yedeklemesi de
gerçekleştirebiliyoruz. Yedekleme işletim sisteminin olduğu dizinde yapılamıyor
olması dikkat çekici. Başka bir hdd’ye ya da Ağ üzerinden yedekleme
yapılabiliyor. Yeni eklenen özellik ile zamanlı yedekleme yapılabilmesi de güzel
olmuş.
Windows Easy Transfer: Eski bilgisayarınızdaki kullanıcı hesaplarını,
program ayarlarını, IE sık kullanılanları, dosya ve klasörleri, e-posta, mesaj
ve adres defteri ayarlarınızı kolayca yeni bilgisayara transfer edilmesini
sağlıyor.
Windows Media Center: Piyasaya Media Center olarak çıkan PC’lerde
kullanılan yazılım Vista’da bulunmakta. Televizyon izlemek, resim görüntülemek,
müzik dinlemek, DVD ve film izlemek, internet aracılığı ile içerik bilgisi
indirebilmek gibi çok işlevli medya yönetimini tek çatı altında toplamış
görünüyor. Yazılım ayrıca, aygıtların kurulumu gibi işlevlerde aşama aşama
yardımcı olarak hatasız bir kurulum gerçekleştiriyor.
Side Bar: Masaüstü’nün yeni öğesi Side Bar, Vista’nın yayınlanan ilk
ekran görüntülerinde en çok dikkat çeken kısım olmuştu. Side Bar, üzerinde
analog saat, RSS Feed, Slide Show gibi temel birimler ile geliyor. SB üzerinde
bulunan öğeler Gadgets (işlevsel araçlar) olarak anılıyor ve ihtiyaçlarınız
doğrultusunda bu araçları SB’ye ekleme ve çıkarma yapabiliyorsunuz. Vista’yla
gelen kullanılabilir Gatgets’lar arasında Hesap Makinesi, Cpu-Ram Metre, Kur
Çevirici, Rss Feeder, Not Defteri, Sayı-Resim Bulmacası, Borsa Bilgileri, Çöp
Kutusu gibi işlevsel araçlar bulunuyor. Ayrıca bu araçları mutlaka SB üzerinde
kullanacaksınız diye bir şey de yok. İsterseniz bu öğeleri masaüstüne sürükleyip
istediğiniz yerde bırakabilirsiniz. Zira SB’nin alanı biraz kısıtlı. Gadgets’lar
bu kadarla sınırlı değil. İnternet sayfasından yeni yaratılan işlevsel araçları
indirip Vista’ya entegre edebilirsiniz. Yalnız unutulmaması gereken bir şey var
ki, Side Bar üzerinde çalıştırdığınız her öğe ekstra Ram harcayacaktır.
Vista oyunları
Her yeni Windows gibi Vista’da oyunlar ile birlikte geliyor. Eski tanıdık
oyunların yanında yeni oyunlar da eklenmiş. Minesweeper, Solitaire, FreeCell,
Hearts’de ilk kez en baştan yazılmış. XP’nin Spider Soliter’ı da unutulmamış ve
oda eklenmiş. Eski oyunların yanında Inkball, Mahjong Titans, Purple Place ve
Satranç eklenmiş durumda. Oyunlara getirilen bir yenilikte artık kaydedilip daha
sonra kalındığı yerden devam edilmesi.
Programcılar birçok XP oyununun Vista’da problemsiz çalışacağını söylüyor. Bunun
ne kadar doğru olduğunu stabil sistem çıktığında öğreneceğiz. Beta 2 üzerinde
yapılan testlerde bazı popüler oyunlar hakkında toplanan bilgiler şu şekilde;
*Oblivion problemsiz çalışıyor.
*Battlefield 2 problemsiz çalışıyor.
*F.E.A.R için 2Gb ve üzeri Ram’e ihtiyaç duyuluyor.*Black & White 2 problemsiz çalışıyor.
*World of Warcraft problemsiz çalışıyor.
*Half Life 2 problemsiz çalışıyor.
**Problemsiz çalıştığı belirtilen oyunların minimum 1Gb Ram’e ihtiyaç duyduğu,
2Gb ve üzeri ramlerde takılma gibi problemlerin kalktığı gözlendi.
***Starforce kopya koruma sistemini kullanan oyunların Vista’da problem
çıkardığı gözlendi. Starforce ekibi tarafından Vista için çıkartılan güncelleme
ile problemlerin kalktığı belirtilmiş.
Biraz da teknik bilgi
Daha önce söylediğimiz bazı şeyleri de yinelersek, Windows Vista kurulumu
yaklaşık 1 saat sürüyor ve toplamda 3 restart sonrası Desktop’a ulaşıyoruz.
Sistem canavarı olması, kurulum için 15GB sabit disk alanı kullanmasından
kendisini belli ediyor. Resmi olarak açıklanan minimum sistem gereksinimlerine
bakalım;
* En az 2 GHz hızında güncel bir işlemci
* 1 GB sistem belleği
* Windows Aero destekleyen bir grafik işlemcisi (anakarta dahili grafik
işlemcilerin çoğu desteklemiyor)
* 128 MB grafik belleği.
* En az 40GB sabit disk ve 15GB boş alan.
* DVD-ROM sürücü.
* Ses kartı.
* Internet erişimi.
Görüldüğü gibi Microsoft tarafından açıklanan minimum sistem gereksinimleri ile
Vista, Windows 2000 görünümünden başka bir şey vaad edemeyecektir. Zira bu
sistem gereksinimleri ile Windows XP dahi ancak çalışabilecektir. Vista ile
gelen tüm özelliklere, tüm görsel öğelere sahip olmak istiyorsanız çok daha
ciddi donanım gereksinimlerini karşılamanız gerekiyor:
Eğer 1600×1200’den daha yüksek bir çözünürlüğü tercih edecekseniz, ekran kartı
belleğinizin 256MB olması gerekiyor. Pixel Shader 2.0 desteği de şart olarak
belirtilmekte. Görüldüğü gibi çoğumuz, sistem gereksinimlerini karşılayamadığı
bir bilgisayara sahibiz. Hele ki bir de bu bilgisayarlarda oyun oynamak
istiyorsak vay halimize. Ciddi masraflar kapıda görünüyor.
İncelemeyi yaptığım sistemim, P4 64Bit 2,8Ghz Intel işlemci, Asus P5GPL-X
anakart, 1GB DDR Ram (512*2 400Mhz Dual Channel), Nvidia PX 7300 256Mb (Ready
for Vista) ekran kartı, 160Gb Sata Hdd, Creative Sound Blaster Live ses kartı,
Philips DVD-RW, ADSL bağlantı.Dikkatinizi bu noktada ekran kartına çekmek
istiyorum. Vista’dan tam performans bekliyorsanız, ekran kartı kutusunda “Ready
for Vista” amblemi olmak zorunda. Bu bakımdan On Board ekran kartları için Vista
hayal görünüyor. Belirttiğim test sisteminde dahi Vista’nın performanslı
çalışmadığını üzülerek belirtmek zorundayım. Bunun sebebi muhtemelen yeterli(!)
miktarda Ram’e sahip olmayışımdan ve Vista’nın henüz Beta aşamasında olmasından
kaynaklandığı kanaatindeyim. Stand-by (Masaüstünde bekleme) mod’unda %60 Ram
kullanımı ve yükleme durumunda %99 Ram kullandığını gördüm. Gerçekten şok edici
bir deneyim oldu. Vista sisteminizin %90’ını kullanırken işlemlere cevap vermesi
korkunç uzun sürüyor. Bu bakımdan stabil sistem çıktığı zaman dahi, çok rahat
oyun ve sistem kullanımı için 2 ila 4Gb arasında Ram’a ihtiyacımız olduğunu
düşünüyorum. Tabi bu değerler stabil sistem ile değişiklik gösterebilir.
Microsoft’tan yapılan açıklamaya göre Vista’nın bir TV kadar hızlı açılıp
kapanacağı söylenmişti. Bu da demek oluyor ki en fazla 5-10sn’lik bir sürecin
işletim sisteminin açılmasında yeterli olacağı. Ancak yaptığım testlerde Vista
yaklaşık 1 dakika 20 saniyelik açılış ve 40 saniyelik kapanış süresine sahip.
Açıklanan değerler ile ilgisinin olmayışını yine Beta olmasına bağlıyor ve
stabil sistemde 3-5 Sn’lik Windows açılışlarını ümit ediyorum.
Yaptığım program yükleme ve çalıştırma testlerinden Vista tam not aldı. 64bit
versiyonunu test ettiğim Vista’da 32bit ve 64bit uygulamalar sorunsuz olarak
çalıştı. 32bit uygulamalar Hdd’de “Program Files (x86)”, 64bit uygulamalar
“Program Files” dizini altına yükleniyor. Microsoft gerçekten 32bit emülasyonunu
çok iyi gerçekleşirmiş görünüyor.
Vista’da güvenlik işi fazlasıyla ciddiye alınmış görünüyor ve bu bazen can
sıkıcı seviyelere ulaşabiliyor. Zira çalıştırmak için tıkladığınız her program
için “Bu dosya güvenli olmayabilir, onaylıyor musunuz?” tarzı sorular soruluyor
ve sizden onay bekliyor. Bu tarz güvenlik işlemlerinin daha normal düzeyde
olması gerekli.
Vista için gerekli sürücüler stabil sistemin henüz hazır olmayışı nedeni ile
henüz Beta aşamasında. Bazı donanımların ise Vista için driver’ı bulunmamakta.
Windows Vista, XP gibi ilk yüklemede sizin için elinden geldiğince driverları
yüklemeye çalışıyor ve çalışan bir işletim sistemi sunuyor. Kurulum ardından
yüklenemeyen sürücülerin sizden yüklenmesi bekleniyor.
Vista’ya geçmeli mi?
Windows Vista’ya geçmeli miyiz? Sorusunun cevabını aslında sizde biliyorsunuz.
Zamanla buna mecbur bırakılacağız. DirectX 10’un Vista’yla birlikte çıkması
ardından oyunlar da DirectX 10 kullanılmaya başlanacak ve Vista mecburiyeti
gerektirecek. Zira bazı oyunlar yalnız Vista’da çalışacak şekilde çıkartılacak.
Hal böyle olunca sistemi Vista’ya update etmemiz, öncesinde de sıkı bir
bilgisayar kurmamız gerekecektir. Size tavsiyem işletim sistemi Ocak ayında
çıkana kadar sisteminizde değişikliğe gitmemeniz en yerinde seçim olacaktır.
Vista’nın, oyunların ve DX 10’un ne getireceğini beklemek daha doğru bir karar.Beklediğimden daha şirin, daha renkli, daha eğlenceli bir Windows versiyonu ile
karşılaştım. Microsoft, Linux ve Mac OS gibi rakipleri ile boy ölçüşebilecek
kadar iyi bir Windows ile geliyor. Yeni işletim sisteminde yüzlerce detay
keşfedilmeyi ve öğrenilmeyi bekliyor. Kullanmaya başladıktan aylar sonra bile
yeni şeyler keşfedeceğinizden emin olabilirsiniz. Getirilen yeni araç ve
programlar ile kullanılabilirlik ve ihtiyaçların karşılanması maksimum düzeye
çıkartılmış. Eklenen yeni programlar ile Microsoft, kullanıcısını mümkün olduğu
kadar ek yazılımlara ihtiyaç duymamasını sağlamış.
Unutulmamalıdır ki incelediğimiz sistem henüz beta aşamasında ve son sürümde
herşey değişebilir. Herşeye rağmen bütün gerçekler, Windows Vista’nın Ocak
2007’de çıkartacağı stabil çalışan sürümünden sonra ortaya çıkacak.
İşletim Sistemini kullandığım sırada aldığım bazı küçük notlar:
*Vista, kurulum için 256Mb Ram’li sisteme izin vermiyor. Minimum 512Mb Ram, 20Gb
hdd ve 15Gb boş disk alanı gerekiyor.
*Sistem 1dk 20sn’de açılıyor, 40sn’de kapanıyor; Stand-by modunda %60, yükleme
durumunda %99 Ram kullanımı (1GB’da).
*32bit uygulamalar sorunsuz çalışmakta.
*Herşey hoş animasyonlar ile donatılmış.
*Türkçe klavye dostu.
*Güvenlik için fazla sayıda soru sorulmakta.
*Denetim masası daha geniş kategorilere ayrılmış.
*Direk 7.1 ses desteği sağlanmakta.
*Resim-Fax görüntüleme yazılımında yenilikler yapılmış.
*Google Picasa benzeri bir resim işleme yazılımı eklenmiş.
*Sistem arama motoru yenilenip geliştirilmiş.
*Bilgisayarım’a girildiğinde depolama aygıtlarının doluluk oranları
gösteriliyor.
*Görev yöneticisinde yenilikler (Ctrl+Alt+Del).
*Windows Dvd Maker yazılımı eklenmiş.
*Snipping tool yazılımı ile ekran görüntüsü alınması sağlanmış.
