Son yıllarda Youtube, Twitch.tv gibi platformların izlenme oranları katlanarak arttı. Twitch ve Youtube izleyicileri, Televizyon izleyicilerini neredeyse sollamak üzere. Büyük kitleler artık sanal ortama kaymış durumda. Olur da televizyonu açıp bakarsanız,eminim birilerinin “artık kimse televizyon izlemiyor” diye yakındığına şahit olursunuz. Bu gözler, TV’den tanıdığımız sunucuların, haber programcılarının yavaş yavaş, Youtube’da sandalye kapma yarışına giriştiğini de gördü. Geleneksel TV programcılığını Youtube’a taşımaya çalışanlar, Youtube’un çılgın akışı arasında yok olup giderken, biraz daha “esnek” olanlar ise sanal ortamlarda da hayatta kalmayı başardı.
Bir şeyler izlemeyi sevdiğimiz bir gerçek. İnternetin bu izleme eylemi için neredeyse sonsuz imkan sunması, TV’lerin sıkıcı, kalıplaşmış yayın programlarına ve anlayışlarına uymak istemediğimiz, daha özgür olmak istediğimiz – ki bu sebepler çok daha genişletilebilir- için TV dışındaki yayın platformlarını tercih etmeye başladık. İzleme alışkanlığımız değişti. Sadece izleme değil, eğlence alışkanlıklarının da yavaş yavaş değiştiğini görüyoruz. Eğlence anlayışına bağlı olarak oyun oynama alışkanlıklarımız da değişiyor. Hatta oyun oynama alışkanlığı da tamamen önceki nesilden farklı bir nesil geliyor.
Sokakta, evde konsol başında, ya da bir masa üstü oyun etrafında arkadaşlarla toplanıp oyun oynamaktan zevk alan bir neslin yerine, oyun oynamaktan çok oyun oynayanı izlemekten de zevk alan bir nesil geliyor. PewdiePie’ın öncüsü olduğu Let’s Play akımı, bir dönem Youtube’u öylesine etkisi altına aldı ki neredeyse Youtube denince akla Let’s Play gelir olmuştu. PewdiePie’ın izinden giden binlerce yeni kanal türedi. Hatta şu an ülkemizde en çok abonesi olan ve artık oyun oynarken görmediğimiz Youtube kanalların çoğu, zamanında Let’s Play yapan “oyun oynanan” kanallardı.
Oyun oynayanı izlemeyi seven devasa kitle; şimdinin milyon aboneli, milyon dolar kazançlı, dayı kışkırtma kanallarını bugünlere taşıyan kitleydi. Bu devasa kitlenin farkına varan akıllı yatırımcılar oldukça pratik, sosyal etkileşimin çok kolay olduğu, kullanımı kolay altyapısı güçlü bir siteyle, internet yayıncılığına giriş yaptı. Twitch.tv Twitch’in yükselişinin ardından, devasa izleyici kitlesi, oyun oynayanı izleme etkinliğini Twitch’e kaydırdı. Böylece Twitch, kendi “izleme kültürünü oluşturdu.” Artık milyon dolarlık dev organizasyonlar, canlı yayında izleniyor. İnsanlar sohbet ekranı üzerinden çok rahat bir şekilde dünyanın dört bir yanından diğer izleyicilerle ve yayıncının kendisiyle etkileşime geçebiliyordu.
Oyun oynayanı izleme eylemi Twitch ile birlikte etkileşim oranını daha da arttırdı. Oyun oynayanı izleyen kitleye direkt erişme şansı, yatırımcıların büyük ilgisini çekti. Yayıncılar, sponsorluk anlaşmalarıyla birlikte sağlam paralar kazanmaya başladı ve böylece yeni bir iş kolu doğdu. “Twitch yayıncılığı”
Tüm bu besin zincirini oluşturan şey. Bizim oyun oynayanı izlemeyi sevmemiz. “Oyunculuk” hayatına Commadore’da oyun oynayan uzaktan akrabayı izleyerek başlayan bir oyuncu olarak ben de hala biri oyun oynadığında izlemeyi seviyorum. Bunun nedenini düşündüğümde net bir yanıt bulamasam da çocukluk dönemimden aklıma gelen bazı hatıralar parçaları birleştirmeme yardımcı oluyor. 90’ların ortasında, tek oyun konsolu tetris olan bir çocuk olarak karşı apartmanın camından yansıyan ekrandaki kara kutu yarış oyununu, büyülenmiş bir şekilde izlediğimi hatırlıyorum. Sende olmayanın erişilemeyenin çekiciliği ve uzaktaki görüntünün eksik parçalarını hayal gücüyle tamamlamanın cazibesi…
Röntgencilik mi? Yok artık. Masum bir oyun izleme durumu. Zaten bu durum çok sürmedi, bir şekilde anne baba ikna edildi ve zor da olsa eve bir kara kutu (Atari 2600) alındı. 2000’lerin başında da ikinci el sadece yan tutunca içindeki CD’yi okuyan bir PlayStation 1’le oyun deneyimini ilk elden tecrübe ediyor olsam da özellikle çok korktuğum ve beceremediğim oyunları ağabeyim oynarken izlemek büyük bir haz veriyordu. Şu an hem iş gereği hem de hobi olarak çok fazla oyun oynama şansım olsa da, hala birisi oyun oynarken izlemeyi çok seviyorum. Belki bu nostalji duyguları yaşattığı içindir kim bilir…
Peki bu masum izleme eylemi, oyunları tehdit eder hale gelebilir mi? İzlemek oynamaktan daha popüler hale gelirse, artık oyun yapılamayabilir mi? Ya da oyun yapımcıları oynanacak oyun yapmaktan ziyade, izlenecek oyun yapmaya başlarlarsa? Aslında başladılar bile denebilir. Rekabetçi oyunlar Twitch yayınları sayesinde adeta patlama yapıyor. PUBG gerçekten bu başarısını hak eden çok mükemmel bir oyun mu, yoksa popüler bir akımdan geri kalmamak için kapıldığımız bir başka akım mı sadece? PUBG‘nin başarısına oyunun mekaniklerinin, sunduğu eğlencenin, rekabetçi yapısının katkısı tabii ki büyük. Ancak bu kadar fenomen bir oyun haline gelmesinde yayıncıların etkisi de göz ardı edilemeyecek kadar çok.
Örneğin PUBG’nin başarısını biraz da örnek alan EA, Apex Legends oynaması için Ninja’ya 1 milyon dolar verdi. Firmalar yayınların gücünün farkında. Önümüzdeki yıllarda sırf yapımcılar oynasın diye oyun yapılabilir. Yayıncıların istediği tarzda izlemesi kolay, eğlenceli, rekabetçi oyunlar yapılmaması için hiçbir neden yok. TV’de çok izlendiği için bir dönem evlilik programlarının cirit atması gibi bir durum. Yani izleyen kitle, aslında o kadar da pasif bir eylem yapmıyor. Oyun sektörünü oturduğu yerden değiştirebilecek bir güçten bahsediyoruz.
Kimisi kendinde olmadığı için, uzaktaki bir oyunun eğlencesini başkası oynasa da yaşamak istiyor. Kimisi kendinden daha bir oyuncuyu izlemek istiyor, kimisi sadece vakit geçirmek için, kimisi sosyalleşmek, kimisi de kendinden daha kötü birilerini görüp kendini tatmin etmek için. Sebebi ne olursa olsun, bir eğlenceyi paylaşmanın onu tek başına oynamaktan daha eğlenceli olduğunu düşünen büyük bir kitle, yeni akımları etkiliyor etkileyecek. Ana eğlencesi, “yaşamak” olan bir nesilden sonra, ana eğlencesi “izlemek” olan bir nesil geliyor. Sanal dünyada Kendi iş kolunu, kendi kültürünü, kendi eğlence şeklini oluşturan ve değiştiren kitlenin, gelecekte oyun dünyasına ve oyun kültürüne önemli etkileri olacak. Görüşlerinizi, katıldığınız ve katılmadığınız kısımları yorumlarda belirtmeyi unutmayın.