Türkiye’de Fantazi ve İlerisi…
Bundan yıllar evvel önce başladı aslında FRP (Fantasy Role Playing) yani Fantazi Rol Yapma Oyunu. Hiç kimse bu oyunu bilmezken Ed Greenwood bir dergide yazdığı ilk hikayelerle başlattı bu çılgınlığı. Greenwood dergide aylık olarak birbirini tamamlayan ufak hikayeler anlatıyordu fakat hikayelerini diğerlerinden ayıran bazı farklar vardı. Hikayeleri bizimkine benzemeyen bir gezegende geçiyordu, üstelik burada yaşayanlar da farklıydılar; değişik hayvan türleri ile insanlar dışında akıllı ırklar bulunuyordu. Hikayelerde elfler, hoobitler, cüceler, insanlar vardı; tabi kötülerde. Orclar, ogrelar, goblinler, devler gibi. Bu gizemli ve fantastik dünyada ateş saçan ejderhalar, gemileri yutan deniz canavarları, konuşan ağaçlar kol gezerdi. Ayrıca hikayeler kılıç dövüşleri ve büyü savaşları ile bezeliydiler.
Bir ilk olan bu hikayeler çok fazla ilgi gördü ve devamı geldi. İlk önce Ed Greenwood’un fikirleri TSR şirketi tarafından bir kutu oyunu olarak piyasaya sürüldü. Bu oyun fantastik bir evrende geçen ‘zar at ilerle’ türünde bir oyundu. Bizi temsil eden minyatürleri tahtaya yerleştirip, zar atarak ilerleyip amacımıza ulaşmaya çalışıyorduk. Amacımıza ulaşırken karelerde bizi bekleyen türlü tehlikelerle boğuşuyorduk. İşte bu basit oyunda tutulunca TSR firması, hem oyunun konseptini hemde pazarlama kapsamında önemli değişiklikler yaptı ve ilk FRP oyununu oluşturdu. Bu oyun için kullanmı hakları TSR’a ait olan bir sistem oluşturuldu; Dungeons and Dragons. D&D oyunu temelde zarla oynanan ama platformu bir anlatıcı tarafından yaratılan tiyatral bir oyundu. Günümüzde geçen anlamı ile FRP oyunu ilk defa bu sistemle dünyaya duyruldu. Ayrıca şu anda tüm FRP severlerinin de yakından bildiği Forgetten Realms yani Unutulumuş Diyarlar adlı dünyada ilk defa bu oyunun bir parçası olarak piyasaya sürüldü. FR ile bir patlama yaratan TSR oyunu çeşitli pazarlama taktikleri ile bir dünya oyunu haline getirdi. Bu bağlamda minyatürler, giysiler, romanlar, oyuncaklar çıkarıldı hatta 4 sene evvel bir filmi dahi çekildi. En son olarakta TSR firması Wizard of The Coast adlı firma tarafından satın alındı ve D&D adlı sistem ilk önce Advanced Dungeons and Dragons’la ardından da 3rd Edition Dungeons and Dragons’la geliştirildi.
Ne kadar FRP’nin başlangıcı ve gelişimi Ed Greenwood sayesinde olmuşsa da bu kültürün gerçektende dünya üzerindeki popülaritesi JRR Tolkien tarafından yazılan kitaplarla gelişti. JRR Tolkien sırf torunları için bir masal yazdı, adı Hobbit olan bu masal 1937’de kaleme alındı ve yazarını bile şaşırtan bir üne sahip oldu. Bu kitabın arkasından Tolkien yaklaşık 15 yıl süren bir çalışmanın ürünü olarak Yüzüklerin Efendisi adlı üçlemeyi yazdı. İlk basımı 1954 tarihinde gerçekleştirilen bu eser tüm dünyada inanılmaz satış rakamlarına ulaştı ve pek çok dile çevrildi. Bu muhteşem seri sayesinde tüm Türkiye FRP’yi öğrendi. Arkasından 2001 yılında gelen ve 17 Aralık’ta tüm dünya ile aynı anda ülkemizde de gösterime giren flim sayesinde Yüzüklerin Efendisi, dolayısıyla da FRP çılgınlığı aldı başını yürüdü.
Türkiye’de FRP’yi başlatan olaylar Yüzüklerin Efendisi ile sınırlı değil çünkü çok önceleri ülkemiz FRP oyunu ile ve FRP’nin bilgisayar versiyonları ile tanışmıştı. Özellikle Magic the Gathering gibi kart oyunları ve Diablo, Might and Magic, Fallout, Daggrefall ve Darksun gibi bilgisayar oyunları ile Türk oyuncular FRP’yi tanımış oldular. Bunun yanında yine başta İstanbul olmak üzere Ankara, İzmir, Eskişehir, Antalya gibi yerlerde açılan hobby shoplar da Türkiye’deki FRP kültürüne yapıcı etkileri olan yerler oldular. Bu yerlerde hem ustalardan bilgi alındı, hem az bulunan oyuncular için kaynaşma ortamları sağlandı, hem de FRP malzemeleri satıldı. Bu hobby shoplardan şüphesiz ki İstanbul’da açılan iki kafe en büyük katkıyı sağladı. Sihir adlı kafede pekçok convention ( FRP oyunlarının toplu şekilde oynandığı oyun günleri) yapıldı bu sırada da Türkiye’de en çok okunan FRP dergisi olan FRP&Magic adlı dergiye yardım edildi. Saklı Kent adlı bir diğer kafe ise Wizard of the Coast firmasının Türkiye dispiritörü olması dolayısıla ve gerçekleştirdiği etkinliklerle büyük katkılar sağladı, Türkiye’deki FRP kültürüne. Türkiye’de FRP’nin gelişimine katkıda bulunan diğer bir unsurda, üniversiteler tarafından düzenlenip, yurt çapında yankı uyandıran FRP conventionları’dır. İstanbul’da İTÜ FRP klübü tarafından düzenlenen İTÜCONVENTİON’ la, ODTÜ FRP klübü tarafından düzenlenen METUCON bu organizasyonların en büyükleri arasındadır.
Ayrıca seneler önce yayın hayatına başlayan Game Show ve FRP&Magic adlı dergilere bu bağlamda ayrı bir paragraf açmak gerekiyor sanırım. Çünkü bu iki dergide FRP ve Magic’i en iyi şekilde tanıtan dergiler. Ben de pek çoklarımız gibi FRP’yi Muhammed Dabiri sayesinde öğrendim. İlk başlarda 1 sayfa olarak başladığı yazı hayatını daha sonraları 4 sayfa olarak devam etti ve birçoğumuza yabancı olan bu dünyayı en iyi şekilde tanıttı. Kendiside bir Unutulmuş Diyarlar DM’i olan Muhammed Dabiri düzenlediği toplantılarla senelerce FRP’yi anlattı. Game Show’un kapanması ile o kadro ile FRP&Magic’i yapmaya başladılar ve hem Türkiye’nin ilk fantazi dergisi oldular.
Türkiye’ de FRP’ nin gelişimini sağlayan bir başka unsurda, Türkiye’ deki bazı yayım evlerinin fantazi dalında yazılmış önemli eserleri Türkçeye kazandırmalarıdır. Başta Arka Bahçe olmak üzere, Artemis, Ankira ve İthaki gibi yayınevleri son zamanlarda pek çok fantazi romanı türkçeleştirdiler. Artemis yayınlarından çıkan Artemis Fowl, Güç Kalıtları serisi (Aurian ve Rüzgarların Harpı), Diablo serisi (Bartuc’ un Mirası ve Siyah Yol) ve Ultima serisi (Teknokrat Savaşı 1 Entrika ve Teknotrat Savaşı 2 Maskeli Balo), Arka Bahçe tarafından çıkarılan Ejderha Mızrağı serileri ve Unutulmuş Diyarlar serileri, Ankira tarafından çıkarılan Ejderha Mızrağı serileri, Unutulmuş Diyarlar, Ravenloft serileri ve İthaki tarafından çıkarılan Ölüm Kapısı serisi ve Krakılıç serisi Türkiye’ de FRP’yi tanıtan önemli eserler olarak öne çıkıyorlar. Artemis yayınları bilgisayar oyunu olarakta dünyada önemli yankılar uyandıran kitapları Türkçeleştirerek bize pekte yabancı olmayan dünyaları tanıttılar. Diablo ve Ultima oyunlarından bu dünyalara hakim olan fantazi severler bu kitapları zevkle okudular. Arka Bahçe ve Ankira ise FRP oyunlarından tanınan ana dünyaları tanıtma yolunu seçtiler. İthaki’nin yayın politikasını ise tanınmış yazarların yazdığı bağımsız dünyalar hakkındaki yayınları türkçeştirmek oldu.
İşte tüm bu gelişmeler ışığında dünyada olduğu gibi ülkemizde de FRP gelişti. İster yayıncılar , ister kulüpler, ister sinema, ister basın organları tarafından olsun bu kültür zamanla hayatımıza girdi. Hepsinden önemlisi sevdiğimiz roman serilerinin tüm kütaplarını Türkçe okuma şansına sahip olduk.